Geluk

‘Mijn vader vertelde me eens dat hij sinds het overlijden van mijn broer nooit meer gelukkig is geweest, hooguit tevreden,’ vertelde iemand me onlangs. Dit was in reactie op iets wat ik had gezegd, over dat je wel blij kunt zijn, maar er wringt toch altijd iets.
Vandaag moest ik er opeens aan terugdenken.

Behalve schrijven is er nog iets waar ik mijn creativiteit in kwijt kan en dat is kleien. ‘Kleien’ is een oneerbiedig woord voor boetseren, keramiek, beeldhouwen.
Ik doe het allemaal. Sinds tweeënhalf  jaar op de academie, waardoor ik dus ook nog eens veel leer. En sinds ongeveer een half jaar ook in mijn tot atelier omgebouwde garage. Superdeluxe, ik breng er dan ook veel tijd door. Samen met de hond, die er een eigen plekje heeft, op een voor haar bestemd dekentje op de bank die er staat. En daarnaast zit of sta ik dan te headbangen op muziek van Grieg.
Die muziek, daarin hoor je het voorjaar, de vogels, de koude, het verdriet. Ik meen me te herinneren dat de componist zelf geen makkelijk leven heeft gehad (edit: heb dat even opgezocht en inderdaad, ook hij verloor een kind, zijn enig kind).
En op dat moment, helemaal opgaand in de muziek en met m’n handen in de klei, tastend, vormend, creërend, ben ik intens gelukkig. En rollen de tranen me over de wangen.

Alweer een tijdje terug probeerde ik het hoofd van Bas te maken. Eigenlijk had ik dat al in m’n hoofd sinds ik twee jaar geleden het hoofd van Marie maakte – dat was toen een schoolopdracht.
Maar ik durfde niet goed. Stel je voor dat het niet zou lukken. Of dat het wel zou lukken, maar niet goed genoeg.
Mijn eigen falen kan ik nog wel hanteren, je hebt allemaal een grens van wat je kunt en niet kunt, en misschien kan ik dit wel gewoon niet. Maar een hoofd afleveren dat net niet genoeg op dat van Bas lijkt, dat kan gewoon niet. Omdat hij dood is. Omdat het dus perfect moet, anders blijft er een imperfecte herinnering achter. Zo’n beeld moet hem recht doen.
Dus ik aarzelde.

Ik had wat tijd over, de geschikte klei in huis en eigenlijk was er geen excuus meer om het niet te doen. Dus uiteindelijk begon ik toch maar, met het idee dat ik de klei ieder moment weer in elkaar zou kunnen stompen, om het daarna weer terug in de emmer te stoppen.
Plank voor m’n neus, brood klei ernaast. En stapelen. Stapelen en vormen, net zo lang tot ik de vorm van een hoofd op een nek had. Ik pakte het hoofd vast en begon er ogen en een neus uit te knijpen. Het waren niet meer dan contouren. En opeens keek Bas me aan.
‘Daar ben je,’ zei ik, en liefkozend streelde ik over zijn wang. Huilend, heel hard huilend, want ik had hem gevonden in de klei.
Ik maakte nog wat meer contouren helder, dekte hem toen af en ging eten maken.
Een dag later ging ik weer verder, mijn telefoon erbij om foto’s van Bas ernaast te kunnen leggen.
Ik ging verder met vormen en vormen, de contouren moesten een gezicht gaan worden.
En toen was ik hem kwijt.
Gefrustreerd ging ik door: ik had hem al een keertje gehad, dat zou toch gewoon opnieuw moeten kunnen lukken dan?
Wekenlang ging ik door. Niet de hele dag, gewoon zo nu en dan een uurtje. Maar ik kreeg hem niet terug. Soms dacht ik van wel, maar dan zat ik zozeer in het werk dat ik het zelf niet meer zag. Als ik dan een foto van het werk maakte, zag ik wat er ontbrak. En ging ik verder. Verbeten bijna, vastbesloten een echte Bas te maken.
Intussen droomde ik van Bas, ik zag ‘s nachts zijn hoofd langskomen en dan dacht ik: o zie, die wangen waren niet zo en die neusvleugels moeten ook anders. Het was fijn, die dromen, het leek wel alsof ik hem door te kleien en te denken over dat werk dichterbij haalde. Hij werd zichtbaar, voelbaar haast, ik hoorde hem ook weer, zag zijn mimiek en motoriek voor me.
De volgende dag kon ik dan niet wachten om die onderdelen bij te werken.

Het is niet gelukt. Niet helemaal. Ik heb een beeld gemaakt met de trekken van Bas, de verhoudingen kloppen en de uitdrukking ook, maar het is hem niet.
En opeens besef ik dat ik die lat dus echt te hoog heb gelegd. Ik krijg mijn dode kind niet terug door er een perfecte imitatie van te maken.
Dus hij staat nu te drogen. Zijn losse krul is al droog, de rest moet nog. Dat duurt wel even, het is een heleboel klei. Dan de oven in en dan glazuur eroverheen en nog een keer in de oven, net zoals het hoofd van zijn zusje eerder.

Voor zijn hoofd zit ik te werken. Aan een bloempot, want die is best makkelijk perfect te maken. Mooie, stevige klei, die straks blauw bakt, maar voor die tijd ga ik nog iets van decoratie bedenken. Ideeën genoeg, er is ook nog zoveel wat ik wil leren.
Grieg niet al te luid in de ruimte – vanwege de hond, anders zette ik de muziek nog wat harder – ik meestampend en zwaaiend met mijn haar. Zo mooi, die muziek. Zo gelukkig.
Ik besef dat geluk wel degelijk bestaat, ook als je je kind verloor. Tenslotte is geluk altijd maar een momentje.
Geluk is een momentje waarin je ten diepste beseft wat je verloor. Geluk gaat tegenwoordig samen met tranen. Een paar maar, gewoon omdat het zo mooi is, klei en muziek en die hond ook nog.