De afzondering zorgt voor ruimte, stilte en bezinning, maar ook voor een gevoel van leegte.

Het was moeilijk om toe te geven, want het is niet stoer, maar ik ben doodgewoon bang voor alles wat ons boven het hoofd hangt.

Keuzes maken en verantwoordelijkheid nemen maken je vrij, zegt men. Ik ben het daar niet mee eens.

Soms ben ik het zo zat opeens. Zou ik willen dat het allemaal gewoon even niet zo is, om op adem te komen.

Zo'n bezoekje aan die ene stad doet mijmeren over wat was en wat had kunnen zijn. Spijt heb ik, ook al besef ik dat ik het weinig anders had kunnen doen dan ik deed.

Opeens slaat de leegte toe. Omdat het nou eenmaal januari is en donker, en niet koud maar ook niet warm. Omdat het nou eenmaal zo is dat je soms even moet stoppen en contempleren.

Soms hoor ik mensen die ook hun kind verloren verontwaardigd reageren als anderen hen prettige feestdagen wensen. Want wat nou prettig en wat nou feest, denk je nou echt dat ik ooit nog iets als prettig en feest ga ervaren?

Als je me vraagt of ik spiritueel ben, kijk ik je een beetje glazig aan, denk ik. Degene die het me vraagt moet dan eerst uitleggen wat hij of zij ermee bedoelt. Meestal bedoelt men ermee dat je gelooft in dingen die je niet kunt zien. En daar bedoelt men dan weer...

Iedere dag loop ik met het hondje naar een hondenveldje dicht bij ons huis. Daar kan ze even rennen, in het gunstigste geval zijn er andere honden om mee te spelen en daarna lopen we door voor een rondje. Ik praat er ook met andere mensen en ik vind er mijn boom....

De eerste maanden na het overlijden van Bas lagen mijn zenuwen net zo bloot als ze zouden zijn geweest wanneer iemand zorgvuldig mijn huid had losgesneden van het weefsel eronder. Alles kwam keihard binnen, zonder filter, ik was onophoudelijk verdrietig, boos,...

Het overlijden van Bas in 2017 kwam volstrekt onverwachts. Hij had net een diploma behaald, had een baan bij een fijn bedrijf waar ze het helemaal met hem zagen zitten en hij was bezig met het bouwen van zijn eigen tiny house. De toekomst lachte hem tegemoet, zou...

Een paar dagen geleden zat hier een goede bekende op de bank. Zij en ik zien elkaar hooguit één keer per jaar en het was nu zelfs nog wat langer geleden dat we elkaar spraken. Het kwam er niet van om af te spreken. Ikzelf ben degene die daarin moeilijk doet, in die...

Na 1000 slapeloze nachten zei je mama.Je knuistje in mijn hand,De held in mij wakker gekustDoor jouw kleverige toet.Honger, oorlog, pesterijen,Niets zou jou ooit deren. Argeloos stapte je je stapjes,Verwonderd keek je om je heen.Dolend op andermans planeet.Doof...

Deze tijd van het jaar was al nooit favoriet. Zelfs de geboorte van Bas, op 3 oktober, maakte van het najaar geen blije tijd. Integendeel misschien wel, want Bas was ziekelijk toen hij klein was en ik was altijd dolblij als het buiten weer warm en zonnig werd. Ik...

We hadden elkaar al enige jaren niet gezien en nu botsten we bijna tegen elkaar op in de supermarkt, waar ik op een holletje doorheen ging, want ik had een hondje in de auto. Ik wist dat hij in die jaren veel verlies en verdriet had doorgemaakt, dus ik was verheugd...

Op tv, bij De wereld Draait Door, zag ik Ad Kerkhof pleiten voor continuïteit in de zorg aan suïcidale mensen. Welke zorg?, dacht ik meteen. Ik herinner me vooral wachtlijsten. De jonge vrouw die daarna uit haar eigen herinnering putte, ondersteunde mijn ervaring....

Vandaag gedenk ik dat ik 22 jaar geleden het leven schonk aan mijn eerstgeboren kind. Vandaag is alweer zijn tweede niet-meer-verjaardag. Samen met Marie en Vijf ga ik naar zijn graf, waar we hem steevast niet vinden, maar waar we een plantje voor hem achterlaten....

Ik vond het best extreem, dat ik op de morgen van Bas’ overlijden werd gebeld door een rechercheur, met opmerking: ‘Ik heb een nare mededeling voor u. Uw zoon is overleden.’ Gelukkig wist ik het toen al anderhalf uur en waarschijnlijk wist de politie ook dat ik het...

‘Wauw, je bent echt wel een stuk beter dan een jaar geleden.’ Er zit een kennis op de bank, een heel aardige. Hij at vanavond mee met Vijf en mij en dat was gezellig. Kennis en ik zien elkaar hooguit twee keer per jaar en dat is goed. De omgang is warm en...

Op 2 september was de landelijke stakingsdag jeugdzorg. Bij de protestdemonstratie in Den Haag deed ik mijn verhaal, voor zo’n 5500 mensen. Ik had nooit kunnen verwachten hoe overweldigend veel reacties ik hierop zou krijgen. Waarom stond ik daar? Mijn missie is...

Voor de demonstratie in Den Haag, behorende bij de nationale staking jeugdzorg van 2 september, was ik gevraagd als spreker. Om te vertellen over de dood van Bas en de relatie daarvan met falend jeugdzorgbeleid. Bijgaand, in plaats van een blog, de transcriptie van...

Tijdens een weekend weg met vriend Jaap besef ik dat ik ben veranderd, de afgelopen anderhalf jaar dat Bas dood is. We waren aan het kanoën in een prachtige omgeving en ik merkte op dat ik er wel zou kunnen wonen. Ik heb dat vaker, dat ik ergens verblijf en dan om...

Ik was op vakantie. Samen met Rosa, Marie en Vijf en hondje Cookie in een niet al te grote auto met dakkoffer én trekhaakkoffer naar Frankrijk. Vier tentjes en alle kampeerbenodigdheden, dus niet veel ruimte. De kinderen zitten nog net niet met de benen in hun nek....

Vrij snel na het overlijden van Bas werd me hulp aangeboden door vriendinnen, die best ver bij me vandaan wonen en allemaal een veeleisende baan hebben. Ze wilden me komen ondersteunen, dat roerde me zeer. In de praktijk was het niet haalbaar. Zelfs al waren ze...

Bas woonde ten tijde van zijn overlijden al twee jaar niet meer thuis. Na wat omzwervingen was hij bij zijn vader in Utrecht terechtgekomen, daar werkte hij en behaalde hij een paar maanden voor zijn dood een schooldiploma. Hij had een heleboel spullen, mede door...

Op tv hoorde ik een moeder zeggen: ‘Wat ik ook doe, ik doe het goed. En dat moeten andere moeders ook weten: wat je ook doet, je doet het goed!’ Ze had enorm geworsteld in de eerste maanden na de geboorte van haar baby, met dat wat helemaal geen roze wolk bleek te...

Ik sta op het terrein van de Parade, het is avond en de lucht is rood. Het is rustig op het terrein, ondanks de zaterdagavond, want het was regenachtig vandaag en mensen doen dit soort dingen liever op een moment waarop je wel lekker op het terras kunt zitten. Maar...

Een goede bekende appt over de zorgen van een jeugdig familielid. Bijna 18 en verslaafd. Suïcidaal ook nog. Ze spreekt haar zorgen uit: er is al een heleboel geprobeerd aan hulpverlening, dat mislukte en nu is hij straks 18 en dan valt alles weg. Is hij opeens...

De arts die me net tweeënhalf uur lang interviewde over leven en dood van mijn oudste zoon, zei bij het afscheid: ‘Goh, je hebt er nog wel flink last van hè?` Murw van het gesprek, dat na tweeënhalf uur nog niet klaar was, we hebben dan ook een nieuwe afspraak...

Voorafgaand aan een theatervoorstelling zat ik met Karin een kop koffie te drinken, toen opeens mijn oog viel op een jongen die schuin achter haar zat. Jonge puber met lastige ledematen en korte krullen. En vooral een stuurs gezicht, dat een beetje rood was van...

In een online groep van rouwende mensen polste ik mijn grote wens: ‘zijn er meer mensen die in een periode van rouw een huisdier aanschaften?’ Ik wilde namelijk zo vreselijk graag weer een hondje. En dat verwarde mijzelf, aanzien ik jarenlang luidkeels had...

Een mooi stuk in de Volkskrant, over de verandering die je door een groot verlies doormaakt. Rouw is niet iets wat voorbij gaat, het vormt je tot wie je uiteindelijk gaat zijn. Je rouwt dus niet alleen om het verlies van die ander, maar ook om het stukje van jezelf...

De eerste week na de dood van Bas was ik opmerkelijk helder. Op zo’n eerste dag moet natuurlijk van alles worden geregeld. Als ik daar nu op terugkijk, denk ik: hoe kreeg ik het voor elkaar? Je krijgt out of the blue de mededeling dat je kind dood is en vervolgens...

Herinneringen doen pijn, zei Vijf een paar weken geleden. Maar soms, heel soms piept er eentje doorheen die gewoon fijn is, zoals gebeurtenissen ook nog steeds gewoon fijn kunnen zijn. Vorig jaar was ik hondsverdrietig met Moederdag. De kinderen waren er niet –...

We herdachten de oorlog, Vijf en ik, voor de tv, in stilte. Niet alleen die twee minuten, ook de minuten ervoor en erna. Vijf houdt van geschiedenis en weet er ook veel van, dus dat herdenken van de oorlog, dat zegt hem wel wat. Bovendien is hij opgegroeid met de...

In de New York Times stond een interview met een vrouw die haar enige – en jonge – kind had verloren aan zelfdoding. Het was een krachtig verhaal, die vrouw was al enige jaren onderweg en had een missie opgepakt om anderen te helpen. Want ze had na de dood van haar...

We hadden onenigheid over het nieuws op tv, vriend en ik. Dat wil zeggen, hij wilde het nieuws zien en ik perse niet. We zaten ieder met een bord op schoot voor de tv, dus het was niet helemaal een optie om ergens anders te gaan zitten. Toch deed ik dat. Niet omdat...

‘Wat ben je streng voor jezelf,’ zei iemand naar aanleiding van een vorig blog, waarin ik beschreef hoe groot de schuld is die ik tors. Ja, ik ben streng voor mezelf, ik leg mijn functioneren als moeder van Bas onder de loep en zoek naar gebreken, die er dan ook...

Bas woonde al ruim twee jaar niet meer thuis, maar kwam nagenoeg ieder weekend naar hier. Dan deed ik mijn best om hem lekkere dingen voor te zetten, we gingen naar zijn favoriete Turkse pizzabakker, deden als het even kon wat leuks en aten sowieso een...

Het gebeurt me geregeld dat mensen aangeven bang zijn me te kwetsen. Ze maken een opmerking over de dood en zijn vervolgens bang dat ik daar aanstoot aan neem. ‘Nee,’ zeg ik dan verbaasd, ‘waarom zou ik?’ Toch is het geen gekke gedachte, want ik raak snel gekwetst....

Ergens las ik iets over het bespreekbaar maken van suïcide bij mensen die met een doodswens rondlopen. Daar moest ik over nadenken. Ja, ik denk dat het simpelweg benoemen van de wens, de gedachten bij degene met de wens ietwat kan normaliseren. ‘Jij denkt na over...

Vorige week zat ik op de thee bij een bevriend Syrisch gezin. De man van het gezin vroeg me waarom ik nog niet werk. ‘Eh ja, mijn hoofd werkt nog niet zo goed,’ ik pijnigde mijn hersens om duidelijk te kunnen maken hoe dat dan werkt. Rouwdementie, er is een echte...

Een paar weken geleden liet ik hondje Mitzi uit. Een klein rondje, want beide poezen liepen ook mee, het was een zonnige dag en daar houden poezen van. Twee meisjes op rolschaatsen stopten vlak voor Mitzi. Een van hen vroeg: ’Mogen we het hondje aaien?’ Ja hoor,...

Beste Nasrdin, Sinds oktober 2017 volg ik je op verschillende sociale media en het uitkomen van je nieuwe voorstelling is me dan ook niet ontgaan, net zomin als de juichende kritieken die je ontvangt. Ze zijn je van harte gegund, ik was diep onder de indruk van je...

Een mooi verhaal zou het worden, deze week, met als onderwerp: praten over zelfdoding met degene die dit overweegt. Controversieel misschien wel en een bovenal cerebraal onderwerp; soms ben ik overwegend aan het denken in plaats van aan het voelen, wat erg rustig...

Niet alleen ik vind dat het na 15 maanden hoog tijd is om de draad weer op te pakken, sommige andere mensen vinden dat ook. Geregeld wordt me gevraagd of ik alweer werk en waarom niet dan? Nou kan het me niet echt boeien wat andere mensen van mij vinden, tenzij die...

“The disturbed mind and affections, like the tossed sea, seldom calm without an intervening time of confusion and trouble.” Charles Dickens Marie staat achter me in de huiskamer. Ik zit midden in de kamer op een stoel, met een oude handdoek om mijn schouders en zij...

Mensen die hun enige kind verliezen, dat lijkt me pas vreselijk. Zoals een vriendin van mij, die dit een paar jaar geleden meemaakte, zei: ‘Ik zal nooit oma worden.’ Maar ook een kind verliezen aan een vreselijke ziekte, of aan oorlog, of aan wat dan ook dat niet...

Ooit hoorde ik ergens dit: ‘als je partner overlijdt, verlies je je toekomst, als je van je partner scheidt, verlies je ook je verleden’. En ik onderschreef dat volledig: ik kijk nooit meer met vertedering terug op herinneringen uit mijn huwelijk. Maar ik weet niet...

Van veel kanten krijg ik te horen:’ Wat fijn dat je het onderwerp zelfdoding wat uit de taboesfeer haalt.’ Ik herken dat niet zo. Die taboes, bedoel ik. Misschien heb ik daarvoor al te lang en te vaak te maken gehad met suïcides in mijn omgeving. Alles is hier...

Er is een woede in mij, zo groot. Niet op Bas, ik ben niet boos geweest op hem en ben dat ook nu niet. Maar gewoon, zomaar. Zomaar ineens ook kan die opvlammen. Zo liep ik een paar weken geleden op het station in Zwolle van de ene trein naar de andere. Tussen beide...

Het was oud en nieuw, zo’n moment in het jaar dat sinds vorig jaar opeens beladen is geworden. Vorig jaar ondervingen we dit door op 1 januari af te reizen naar de liefste mensen van Zweden en omstreken en dat vooruitzicht tilde ons bijna letterlijk over de...

Soms neem ik pauze van het grote verdriet. Dan besluit ik dat ik even wat anders ga doen en dan heb ik het naar mijn zin. Dat gaat niet helemaal bewust, maar het werkt wel. Ik kan echt oprecht genieten van een fijne sfeer, lekker eten, lieve mensen. Totdat je dan...

17 december 2018 Ruim 13 maanden na de dood van Bas en ik had zo bedacht dat het dan inmiddels beter zou gaan met me. Niet meer wegblijven van feestjes, zelf contact zoeken met mensen, lekker weer aan het werk. Maar het lukt niet. Feestjes betekent aandacht van...